Wat is een dynamisch energiecontract?

Met de introductie van Slimme energie is Zonneplan in november 2021 in de wereld van dynamische energiecontracten gestapt. Een wereld die voor velen nog onbekend is. In dit blog beantwoorden we de belangrijkste vragen rondom deze nieuwe energiebelevenis.

• Wat is een dynamisch energiecontract?
• Dynamische, flexibele of variabele energietarieven?
• Hoe komen energieprijzen tot stand?
• Voor wie is een dynamisch energiecontract geschikt?
• Waarom zijn dynamische energietarieven de toekomst?
• Hoe kan ik dynamische energiecontracten vergelijken?
• Hoe zit het met dynamische energiecontracten en Slimme energie?
• De actuele dynamische energietarieven

Concreet houdt een dynamisch energiecontract in dat je als klant geen vaste prijs meer betaalt voor je energie. Dus geen vast bedrag meer voor een kilowattuur stroom of een kuub gas. In plaats daarvan betaal je voor stroom de prijs die voor het betreffende uur geldt. De prijs voor gas verandert per dag.

Voorheen was afrekenen op deze manier niet mogelijk, omdat huishoudens een analoge energiemeter hadden. Energieleveranciers konden daardoor jaarlijks alleen over een begin- en eindstand beschikken. Op welke momenten je stroom en gas had verbruikt, dat wist niemand. Maar met de komst van de slimme meter is het mogelijk om elk uur de meterstanden digitaal uit te lezen. Als klant betaal je daardoor elke maand voor de energie die je daadwerkelijk verbruikt hebt.

Ard Jonker is zo iemand. Hij maakt gebruik van een dynamisch energiecontract van Zonneplan en vertelt erover bij EenVandaag. Ook onze business developer Koen Altena is te zien in het item.

Variabele, flexibele en dynamische energietarieven zijn termen die nogal eens met elkaar verward worden. In de regel bedoelen we met dynamische energietarieven hetgeen zoals hierboven beschreven: stroom en gas tegen prijzen die respectievelijk elk uur en elke dag kunnen verschillen. De term flexibele energieprijzen wordt in dit kader vaak als synoniem gebruikt.

Een variabel energiecontract is daarentegen wel echt iets anders. Dit is de traditionele tegenhanger van het vaste contract. Bij een energiecontract op basis van variabele tarieven kan de aanbieder het tarief elk halfjaar aanpassen, op 1 januari en 1 juli. De klant betaalt dan dus wel een vaste prijs, maar legt deze niet voor een periode van een jaar of langer vast. Wie een vast contract heeft dat afloopt, belandt daarna automatisch in een variabel contract met een onbepaalde looptijd. Deze consumenten worden vaak ‘slapers’ genoemd, omdat hun energietarief elk halfjaar verhoogd wordt, zonder dat ze het vaak doorhebben.

Er zijn meerdere manieren om energie in te kopen. Grote energiebedrijven met vaste en variabele contracten kopen een deel van hun stroom en gas vaak in op de zogeheten futures-markten. Zij leggen een prijs voor hun energie vast voor het komende jaar of zelfs voor de komende jaren.

Daarnaast zijn er de day-ahead-markten. Daarop bieden energieproducenten voor ieder uur de hoeveelheid energie aan die zij de komende dag kunnen leveren. Het gaat dan bijvoorbeeld om gas- en kolencentrales, maar ook eigenaren van wind- en zonneparken.

Energieleveranciers schatten tegelijkertijd de vraag van hun klanten voor elk uur van de komende dag. Uit deze combinatie van vraag en aanbod komt een prijs tot stand, waarbij de zogeheten merit order bepalend is. Dat wil zeggen dat de energieproducent met de laagste marginale kosten als eerst zijn energie mag leveren. Is dat minder dan de totale vraag? Dan komt energieproducent twee aan de beurt. Zo gaat dat door totdat het totale aanbod matcht met de vraag. De laatst benodigde producent, met dus het hoogst ingeboden tarief, bepaalt de prijs voor de gehele markt.

Tot slot is er nog de onbalansmarkt. Daarop wordt gedurende de dag energie verhandeld om het aanbod te laten aansluiten bij de daadwerkelijke vraag. De vraag die de dag van tevoren voorspeld werd komt immers nooit honderd procent overeen met het daadwerkelijke verbruik. En dat is – zeker als het gaat om elektriciteit – wel van groot belang, om de spanning op het net gelijk te houden. Soms moet er daarom extra stroom verhandeld worden om in de vraag te voorzien, maar andersom geldt hetzelfde: bij te weinig vraag ontstaat er een overschot en raakt het net overbelast. Grote afnemers krijgen dan geld toe om stroom van het net af te nemen. Voor gas is dit wat minder relevant, omdat dit op te slaan is, waardoor er niet gauw een overschot zal ontstaan.

Een energiecontract op basis van dynamische prijzen is eenvoudigweg een alternatief voor een vast of variabel contract. Ieder huishouden kan zo’n contract dus afsluiten. Het is echter wel belangrijk dat je weet waarvoor je kiest. Anders dan bij een vast tarief, vereist een dynamisch tarief een actieve houding. Vooral met de prijs voor stroom kun je ‘spelen’, doordat de uurverschillen groot zijn. In de middaguren en ‘s nachts liggen de prijzen vaak lager, terwijl je in de vroege ochtend en ‘s avonds vaak meer betaalt. Dat betekent dat je – als je wilt besparen – niet zomaar op elk moment je vaatwasser of wasmachine kunt aanzetten, maar echt zult moeten kijken tijdens welke uren dit het voordeligst is.

De praktijk wijst uit dat veel gebruikers dit niet als hindernis, maar juist als uitdaging zien. Je krijgt immers echt zelf invloed op je energierekening. Daarnaast geldt ook nog dat de goedkope uren vaak gelijkstaan aan de uren waarin er veel groene stroom beschikbaar is. Kortom: door slim met stroom om te gaan, bespaar je niet alleen kosten, maar bewijs je ook het milieu een goede dienst. Je vermijdt daarmee namelijk het gebruik van vervuilende stroom uit gas- en kolencentrales.

Voor huishoudens met bovengemiddeld veel stroomverbruik bieden dynamische contracten het grootste voordeel. Hoe meer stroom je verbruikt, hoe meer je er immers mee kunt schuiven. In de praktijk houdt het in dat je met bijvoorbeeld een warmtepomp of een elektrische auto de laagste prijzen kunt realiseren.

Voor het gros van Nederland zijn flexibele energiecontracten nog relatief nieuw. Het is vooralsnog dan ook vooral de innovatieve doelgroep die besluit er gebruik van te gaan maken. Het valt echter goed te onderbouwen dat dynamische energietarieven in de nabije toekomst de standaard worden. Er komt namelijk een punt waarop het aanbieden van vaste contracten voor energieleveranciers niet meer uit kan.

Dat zit zo: er ontstaan steeds grotere verschillen tussen uurprijzen voor stroom. Zo lag de prijs in 2021 om 13:00 uur gemiddeld 17 procent lager dan om 19:00 uur. Die verschillen ontstaan doordat er overdag veel stroom uit zonnepanelen en windmolens wordt opgewekt. Die stroom is nagenoeg gratis. Om de klimaatdoelstellingen te halen, moet er het komende decennium echter nog veel meer stroom opgewekt worden uit deze hernieuwbare bronnen. Qua duurzame energievoorziening bungelt Nederland nu onderaan de Europese ranglijst.

Energieleveranciers die vaste contracten aanbieden kopen deze stroom zoals gezegd (deels) ook in tegen uurprijzen. Hun klanten verbruiken vooral stroom in de ochtend- en avonduren. Overdag zijn de meesten immers aan het werk. Juist tijdens de uren dat zij thuis zijn, is stroom het minst groen en daardoor duur. Daarom heffen energieleveranciers een risico-opslag, waarmee zij zich indekken voor het gevaar dat hun klanten vooral tijdens de dure uren stroom verbruiken.

Doordat de prijsverschillen tussen grofweg middag- en avonduren de komende jaren steeds groter worden, zullen energieleveranciers hun risico-opslag moeten verhogen. Dit zal er uiteindelijk toe leiden dat vaste contracten dusdanig duur worden dat de consument wel op zoek gaat naar een alternatief. Dat is het dynamische contract, waarmee je kunt profiteren van de goedkope uren overdag.

In onze minidocumentaire over Slimme energie leggen we ook uit hoe dit werkt:

Er is in Nederland op het moment (begin 2022) ruim een handvol energieleveranciers die energie tegen inkoopprijzen aanbieden, waaronder Zonneplan. Als klant maak je gebruik van inkoopprijzen, wat maakt dat je bij elke dynamische leverancier in principe hetzelfde bedrag betaalt. Er zijn echter subtiele verschillen.

Zo betaal je bij elke leverancier een vast bedrag per maand aan vaste leveringskosten. De hoogte hiervan kan per leverancier verschillen. Zo rekent Zonneplan €6,25 per product (gas en/of stroom). Daarnaast kunnen energieleveranciers een handling fee voor elektra en gas rekenen en zijn er transportkosten voor gas. Bij Zonneplan gaat het om respectievelijk €0,003 per kWh, €0,03 per m3 en €0,02 per m3.

In de praktijk zullen deze verschillen tussen leveranciers niet heel groot zijn. Het verschil wordt eerder gemaakt door aanvullende services. Is er bijvoorbeeld een app waarmee je de prijzen kunt bijhouden of moet je hiervoor naar de website van de leverancier? Krijg je inzicht in je energieverbruik? En zijn er naast het energiecontract nog andere diensten of producten af te nemen?

Verder is het haast onmogelijk om een dynamisch contract te vergelijken met een vast contract. Op de bekende vergelijkingssites zul je dynamische tarieven dan ook niet tegenkomen. De kosten van zo’n contract zijn immers volledig afhankelijk van jouw eigen verbruikspatroon en wat de marktprijzen doen. Voor onze klanten doet Zonneplan wel maandelijks een voorspelling van de tarieven voor de komende 12 maanden.

Als je voor een flexibel energiecontract van Zonneplan kiest, dan kies je voor Slimme energie. Je ontvangt dan de Zonneplan Connect voor in de slimme meter. Via de Zonneplan app krijg je vervolgens inzicht in de prijzen en daarnaast ook inzicht in jouw energieverbruik. Dit laatste kan je helpen je verbruik te verplaatsen naar slimmere uren en zorgt er daarnaast voor dat je je bewust wordt van de hoeveelheid energie die je verbruikt. Bij veel klanten leidt dit ertoe dat zij met name hun gasverbruik verminderen.

Dat heeft ook Erwin van der Zande van RTL-techplatform Bright ondervonden! In onderstaande video vertelt hij over zijn ervaring met Slimme energie:

Het concept Slimme energie is overigens breder dan enkel stroom en gas voor uur- en dagprijzen. Slimme energie maakt het mogelijk stapsgewijs te gaan profiteren van écht groene, CO2-vrije stroom. Daarom maken ook onze zonnepanelen, in combinatie met de Zonneplan Connect en de Zonneplan app, deel uit van Slimme energie. En in de loop van 2022 voegen we hier onze eigen laadpaal en thuisaccu aan toe. Uiteindelijk gaan we naar een situatie waarin al onze klanten bijdragen aan het stabiliseren van het elektriciteitsnet.

De prijzen voor dynamische energiecontracten verschillen zoals gezegd per uur (stroom) en per dag (gas). Als gevolg van de oorlog in Oekraïne lag de gasprijs begin 2022 erg hoog, wat ook weer zijn uitwerking had op de prijs van stroom. Met name ‘s ochtends en ‘s avonds wordt een groot deel van de stroom die we gebruiken geproduceerd in gascentrales. Desondanks lag de gemiddelde stroomprijs bij een dynamisch energiecontract aanzienlijk lager dan het Nederlands gemiddelde (voornamelijk dus vaste/variabele contracten) volgens het CBS.

Lijkt het jou ook wel wat, zo’n dynamisch energiecontract, met uitzicht op nog veel meer aanvullende baanbrekende energieproducten? Probeer Slimme energie dan gewoon eens uit! Kom je tot de ontdekking dat het voor jou toch nog te vroeg is? Dan kun je op elk moment weer stoppen. Opzegtermijnen en opzegboetes horen immers niet meer bij de energie van deze tijd.