Prijzen variabele energiecontracten de lucht in: tijd voor een cultuuromslag

Prijsstijgingen van wel 25 procent: vanaf 1 juli gaan miljoenen Nederlandse huishoudens met een variabel energiecontract fiks meer betalen voor hun stroom en gas. De oorzaak wordt hierbij vooral gezocht aan de aanbodzijde, waar grondstoffen – met name gas – almaar duurder worden. De oplossing zou weleens van de vraagkant kunnen komen, suggereert Glenn van der Linde, energiespecialist bij Zonneplan. “We moeten niet per se minder energie gaan verbruiken om onze energierekening op peil te houden. Ons verbruik naar de goedkope momenten verplaatsen is minstens zo belangrijk én toekomstbestendiger.”

Energieleveranciers mogen de prijzen van variabele contracten eens per halfjaar wijzigen. Standaard gebeurt dat op 1 januari en 1 juli. Voor het komende halfjaar is een fikse prijsverhoging voorzien. Niet zo vreemd, want de inkoopprijzen voor stroom en gas stegen de voorbije maanden aanzienlijk. Vooral consumenten wiens vaste energiecontract afloopt gaan flink meer betalen, doordat hun contract automatisch wordt omgezet in een variabele overeenkomst (officieel: een ‘modelcontract’). “Prijzen zouden daarom dynamisch moeten zijn, niet variabel”, poneert Van der Linde.

Uit de jaarlijkse Energiemonitor die de ACM op 1 juni publiceerde, blijkt dat meer dan de helft van de Nederlanders in de afgelopen drie jaar niet is overgestapt. 28 procent is zelfs nog nooit overgestapt. Zij die onwelwillend tegenover overstappen staan, voeren als voornaamste reden aan “niet goed te weten wat zij krijgen” als ze overstappen.

Wanneer je nooit overstapt, gaat je energiecontract na de looptijd automatisch over in een variabel contract. Mensen met een dergelijk contract zijn “de klassieke slapers”, zoals Van der Linde het verwoordt. “Ze betalen veel te veel, maar zijn zo tevreden met hun energieleverancier dat ze nooit overstappen. Echter, het is bijna onmogelijk om níet tevreden te zijn over je energieleverancier, als je niet naar de prijs kijkt. Het enige dat een traditionele energieleverancier immers doet, is digitaal de gas- en stroomkraan opendraaien en de factuur sturen. Dat kan niet misgaan. De complete infrastructuur ligt er al en is de verantwoordelijkheid van de netbeheerder”, aldus de energiespecialist van Zonneplan. “Er zijn in principe maar twee zinnige beweegredenen om voor een energieleverancier te kiezen: geld en het milieu.”

Van der Linde vermoedt dat onwetendheid een belangrijke reden is dat nog maar weinig Nederlanders kiezen voor een energiecontract op basis van actuele dag- of zelfs uurprijzen. “Mensen hebben totaal niet het gevoel dat ze te veel betalen en zijn – ten onrechte – ook nog eens bang dat ze zonder gas en stroom komen te zitten wanneer ze overstappen”, zo verduidelijkt hij.

Toch zijn dynamische energieprijzen volgens Van der Linde wel de toekomst. “Met dynamische prijzen, niet te verwarren met een variabel energiecontract, betaal je als consument de inkoopprijs voor energie. Voor stroom varieert de prijs per uur en de gasprijs wordt per dag vastgesteld, zodat je in principe de goedkoopste momenten kan uitkiezen. Zo is stroom ‘s middags altijd goedkoper dan ‘s avonds en betaal je in het weekend doorgaans minder dan doordeweeks, voor zowel stroom als gas”, legt Van der Linde uit.

“De prijzen voor vaste en variabele energiecontracten zijn eigenlijk een soort toekomstvoorspelling op basis van deze inkoopprijzen, maar dan inclusief marges en risicodekking, zodat je aan het eind van de rit vrijwel altijd duurder uit bent dan bij een dynamisch contract. Daarnaast heb je, dankzij de verschillende uurtarieven, de mogelijkheid om heel bewust met je verbruik om te gaan.”

Van der Linde voegt er tot slot aan toe dat we bij flexibel verbruik moeten denken aan apparaten als wasmachines, vaatwassers en laadpalen voor elektrische auto’s. “Je tv en je lampen, die je dagelijks aanzet, verbruiken nauwelijks stroom in vergelijking met grote apparaten. Je hoeft dus echt niet je hele leven op de kop te zetten om bewuster met je stroomverbruik bezig te gaan.”