Is een dynamisch energiecontract verstandig met zonnepanelen?

Dit artikel liever beluisteren? Dat kan!

Met de opkomst van dynamische energiecontracten ontstaan er ook vragen. Eén van de meestgestelde is of dit type energiecontract ook geschikt is voor huishoudens met zonnepanelen. Velen twijfelen daaraan: met een dynamisch contract neem je immers niet alleen stroom af tegen uurprijzen, maar lever je eveneens terug tegen diezelfde uurprijzen. En juist op zonnige middagen zijn deze uurprijzen vaak het laagst, waardoor de aanname al gauw is dat je je gemiddeld genomen meer betaalt voor stroom die je ‘s ochtends en ‘s avonds afneemt dan dat je ontvangt voor je teruggeleverde zonnestroom in de middaguren. In dit artikel onderzoeken we aan de hand van drie scenario’s in hoeverre dat ook echt zo is.

Dit artikel in één minuut

✅ Een dynamisch energiecontract is de beste keuze voor zonnepaneleneigenaren die meer verbruiken dan dat ze opwekken en andersom.
Hoe groter het verschil tussen verbruikte en opgewekte stroom, hoe groter het voordeel van een dynamisch energiecontract.

✅ Een dynamisch energiecontract is de beste keuze voor zonnepaneleneigenaren met een oost-westopstelling.
Profiteer ‘s ochtends en ‘s avonds van hoge prijzen voor je zonnestroom.

✅ Een dynamisch energiecontract is de beste keuze voor wie ‘groen’ belangrijk vindt.
Een dynamisch energiecontract helpt je de stroom van je zonnepanelen én andere hernieuwbare energiebronnen zo slim mogelijk te gebruiken.

🚫 Een traditioneel energiecontract kan de betere keuze zijn voor zonnepaneleneigenaren waarbij het verbruik en de opbrengsten in evenwicht zijn.
Maar zodra de salderingsregeling wordt afgebouwd neemt het voordeel van een traditioneel contract ook in dit scenario snel af.

✅ Met een thuisaccu is een dynamisch energiecontract nog steeds de voordeligste keuze, zelfs wanneer je opwek gelijk is aan je verbruik.
Door terug te leveren in de ochtend of de avond profiteer je van de hogere uurprijzen op die momenten.

Inhoudsopgave

• De waarde van je zonnestroom
• Scenario 1: verbruik en opbrengsten gelijk aan elkaar
• Scenario 2: opbrengsten hoger dan verbruik
• Scenario 3: verbruik hoger dan opbrengsten
• Extra voordeel met oost-westdak of thuisaccu

Laten we allereerst eens ingaan op de hamvraag: is teruggeleverde zonnestroom minder waard dan afgenomen stroom op momenten waarop de zon niet schijnt? Het antwoord is ja. Zoals hieronder te zien lag de gemiddelde terugleverprijs per kilowattuur in 2022 van februari tot september duidelijk onder de gemiddelde afnameprijs. Dat komt doordat zonnepanelen regelmatig de dominante elektriciteitsbron vormen in de maanden met veel zonuren. En omdat het opwekken van zonnestroom vrijwel niets kost – de panelen liggen er al en de zon doet verder het werk – is stroom tijdens die uren vaak goedkoop.

Desondanks kan het zijn dat teruggeleverde stroom in de zomer meer waard is dan afgenomen stroom in de winter. Dat was in 2022 het geval, toen de gasprijs in de zomer plotseling sterk steeg en daarmee ook de waarde van (zonne)stroom omhoog trok. In een ‘normaal’ jaar is dit eerder andersom het geval: doordat er in de zomer minder gas en/of kolen nodig zijn om stroom te produceren, liggen de prijzen lager. De prijs van je zonnestroom wordt bepaald door de zogeheten ‘merit order’.

Wil je ‘s middags apparaten aanzetten, dan gebruik je ‘s zomers vrijwel altijd de stroom van je zonnepanelen. Het net en de uurprijzen spelen hierbij dan geen rol. Daar staat tegenover dat de stroomprijs in de ochtend- en avonduren juist hoger is. Heb je zonnepanelen, dan neem je alleen op die momenten stroom van het net af en zal je gemiddelde uurprijs dus in veel gevallen hoger zijn dan van iemand zonder zonnepanelen. Overigens was dit verschil vorig jaar maar klein. Kennelijk weten zonnepaneleneigenaren hun stroomverbruik slim naar de middag te verschuiven, zodat ze ‘s avonds maar beperkt een beroep hoeven te doen op de grijze netstroom.

Aangezien je met een dynamisch energiecontract gebruikmaakt van de actuele marktprijzen, ontvang je voor je teruggeleverde stroom ook de prijs die de stroom op dat moment waard is. Dat is anders dan bij traditionele energiecontracten, waarbij je een vast afnametarief hebt en je opgewekte zonnestroom op jaarbasis mag wegstrepen tegen je afgenomen stroom. Tenminste, zolang je niet meer opwekt dan verbruikt. Over een eventueel overschot aan zonnestroom ontvang je alleen een (aanzienlijk lagere) terugleververgoeding.

Dat brengt ons bij het eerste scenario. In een situatie waarin je hoeveelheid opgewekte stroom precies gelijk is aan je verbruik, dan bedragen je jaarlijkse kosten – afgezien van vaste kosten als netbeheerkosten, die bij elk energiecontract gelijk zijn – nul euro. Zolang de salderingsregeling wordt toegepast zoals dat nu gebeurt mag je immers alle verbruikte stroom wegstrepen tegen de opgewekte en grotendeels aan het net teruggeleverde stroom van je zonnepanelen.

Bij een dynamisch contract werkt dit uiteraard anders. Je betaalt geen vast maandelijks voorschot, waardoor je kosten elke maand anders zijn. In de wintermaanden wekken je zonnepanelen nauwelijks stroom op, terwijl je verbruik juist hoger ligt dan in de zomer (de lampen gaan vaker en eerder aan, eventueel elektrische verwarming, etcetera). Vanaf de lente wordt je maandbedrag echter al gauw negatief: het verbruik neemt af, terwijl je panelen juist steeds meer stroom gaan opwekken. Zo bedroegen de kosten bij een jaarlijks verbruik van 3000 kWh in december 2022 gemiddeld 112 euro, terwijl je in juli juist 83 euro terugkreeg. Onderaan de streep bedroegen de jaarlijkse elektriciteitskosten 49 euro. Daarmee was een vast/variabel contract met dit verbruikspatroon dus net iets voordeliger.

In het tweede scenario kijken we naar huishoudens die meer stroom opwekken dan dat ze verbruiken. In het voorbeeld hieronder gaat het om een jaarverbruik van 2000 kWh en een jaarproductie van 3000 kWh. Met een traditioneel energiecontract mag je 2000 kWh van je opgewekte kWh’s aftrekken van de afgenomen kWh’s, waarmee je dus de kosten van je verbruik mag wegstrepen. Dan blijft er echter nog 1000 kWh aan geproduceerde zonnestroom over. Daarvoor krijg je alleen een kale terugleververgoeding (zonder de energiebelasting dus) die doorgaans ongeveer gelijk is aan een kwart van het tarief dat je betaalt voor het afnemen van stroom van het net. Dat is een groot verschil met terugleveren met een dynamisch energiecontract. Daarbij krijg je namelijk voor élke teruggeleverde kWh de marktprijs, ongeacht hoeveel stroom je op een later moment weer van het net haalt. Die marktprijs ligt in de regel vele malen hoger dan de terugleververgoeding bij een vast/variabel contract. Dat verschil is te zien in de grafiek hieronder.

In dit scenario krijg je met een vast of variabel contract uiteraard elke maand geld terug, omdat je op jaarbasis meer opwekt dan dat je verbruikt en je energierekening elke maand hetzelfde is. Heb je een dynamisch energiecontract, dan is je energierekening in de wintermaanden daarentegen nog wel ‘positief’: je moet betalen, omdat je zonnepanelen in die maanden weinig stroom produceren. Dat wordt in de zomer echter ruimschoots goedgemaakt. In 2022 was augustus daarbij de uitschieter: in die zonnige maand ontving een dynamische gebruiker met zonnepanelen in bovenstaand voorbeeld liefst 111 euro terug, tegen een ‘schamele’ vergoeding van 12 euro voor een huishouden met vaste tarieven. Op jaarbasis bedroeg het verschil 147 euro in het voordeel van de dynamische gebruiker.

Waar we in het scenario hiervoor uitgingen van een situatie met meer opwek dan verbruik, is het tegenovergestelde natuurlijk ook mogelijk: je hebt een relatief klein aantal panelen en wekt daarmee op jaarbasis minder stroom op dan dat je verbruikt. Met een vast energiecontract mag je in dat geval je opgewekte kWh’s aftrekken van je afgenomen stroom. Bij 3000 kWh verbruik en 2000 kWh opbrengst heb je dus een netto verbruik van 1000 kWh. Die rekende je in 2022 af tegen een gemiddeld tarief van 0,593 euro per kWh. Op de jaarfactuur prijkte dan een bedrag van 593 euro.

Maakte je echter gebruik van Zonneplan energie, dan kwam je vorig jaar in dit voorbeeld uit op 376 euro: ruim 200 euro minder dus. Dat komt doordat je voor je opgewekte zonnestroom weliswaar minder kreeg dan bij een vast/variabel contract, maar daartegenover staat dat je de overige kWh’s tegen een veel lager gemiddeld tarief afrekende: 0,35 euro.

Voor zowel dit scenario als het scenario hiervoor – meer opwek dan verbruik – geldt dat het verschil tussen vaste en dynamische contracten groter wordt, naarmate het verschil tussen opwek en verbruik groter wordt. Daarnaast maakt het natuurlijk verschil met welke tarieven je rekent. Hierboven zijn we uitgegaan van de gemiddelde tarieven van Zonneplan-klanten in 2022 en de gemiddelde prijs per kWh volgens het CBS in 2022. Maar zelfs als we niet rekenen met het CBS-gemiddelde, maar het gewogen gemiddelde tarief van onze klanten als vaste prijs nemen, is een dynamisch energiecontract in het scenario met meer opbrengsten dan verbruik verreweg het voordeligst. In scenario 3 – meer verbruik dan opbrengsten – waren huishoudens met een dynamisch en huishoudens met een traditioneel energiecontract vrijwel hetzelfde bedrag kwijt.

Bovenstaande voorbeelden schetsen een goed algemeen beeld van de meerwaarde van een dynamisch energiecontract wanneer je zonnepanelen hebt. Zolang de salderingsregeling nog van kracht is en je dus 100 procent van je gebruikte stroom mag wegstrepen tegen de opbrengsten van je zonnepanelen, is een vast contract vrijwel altijd net iets voordeliger dan een dynamische variant, zolang je verbruik vrijwel of exact gelijk is aan je opwek. Er zijn echter specifieke omstandigheden waarin je zelfs in dit scenario voordeliger uit bent met een dynamisch contract:

• Met een oost-westopstelling;
• Met een thuisaccu;
• Met een elektrische auto.

Oost-westopstelling

Jarenlang was een dak op het zuiden hét uitgangspunt voor zonnepanelen. Echter, de laatste jaren is steeds meer het besef ingedaald dat een oost-westgeoriënteerd dak minstens zo efficiënt kan zijn. Waar je bij een dak op het zuiden in de middag volop stroom opwekt, wordt je productie met een oost-westdak meer gelijkmatig over de dag verdeeld. Je hebt ‘s ochtends al zon aan de ene kant van het huis, terwijl het andere dakvlak juist tot in de vooravond stroom blijft opwekken. Daardoor is de kans veel groter dat je bijvoorbeeld elektrisch kookt op je eigen zonnestroom en anders lever je zonnestroom terug tijdens uren waarin er veel vraag is en de prijs daardoor hoog. Kortom: met een dynamisch energiecontract is een oost-westopstelling de meest gunstige situering voor je zonnepanelen.

Thuisaccu

Eveneens wordt het extra interessant wanneer je je zonnestroom overdag kunt opslaan om het ‘s avonds te gebruiken of aan het net te leveren. Je slaat dan gratis stroom op en levert dit tijdens de uren met de hoogste prijzen – grofweg tussen 18:00 en 21:00 ‘s avonds – weer terug. Zolang de salderingsregeling geldt heeft een thuisaccu in combinatie met een vast energiecontract geen zin, maar met dynamische prijzen juist des te meer. Los van het financiële voordeel zorg je er op deze manier ook voor dat je zeker in de zomermaanden vrijwel onafhankelijk bent van het elektriciteitsnet. Je gebruikt dus bijna op elk moment je CO2-vrije zonnestroom. Uiteraard hangt het af van de prijs en de levensduur van de accu in hoeverre dit uit kan, maar er zijn al accu’s beschikbaar waarbij een terugverdientijd van zo’n zes jaar realistisch is.

Voor een elektrische auto geldt grotendeels hetzelfde als wat voor de thuisbatterij geldt: het is immers in principe een groot batterij op wielen. Door op zonnige middagen je EV op te laden voorkom je dat je die stroom tegen een relatief laag tarief aan het net moet terugleveren. Met een laadpaal van Zonneplan stem je het laden slim af op de momenten met goedkope (of in het geval van zonnepanelen zelfs gratis) stroom. Dan is het uiteraard wel belangrijk dat je elektrische auto ook regelmatig overdag thuis is.

Waarin de accu van een EV verschilt van de thuisbatterij is dat het overgrote merendeel van de elektrische auto’s niet bidirectioneel kunnen laden. Dat wil zeggen: ze kunnen wel stroom opslaan, maar kunnen het niet op een later (lees: voordeliger) moment weer terugleveren aan het net. Dat maakt dat je in een situatie waarin je zonnepanelen en een elektrische auto hebt, waarbij op jaarbasis opwek en verbruik in balans zijn, een traditioneel contract doorgaans voordeliger is dan een dynamische variant. Maar in de praktijk zal je verbruik met een elektrische auto in veel gevallen aanzienlijk hoger zijn dan de opbrengsten van je zonnepanelen. Dan geldt de situatie zoals beschreven onder Scenario 3 en reken je de verbruikte stroom die buiten het bereik van de salderingsregeling valt dus af tegen een aanzienlijk lager tarief dan bij een traditioneel contract.

Samenvattend kunnen we stellen dat een dynamisch energiecontract, zoals Zonneplan energie, in veel gevallen een uitstekende keuze is voor huishoudens met zonnepanelen. Hoe groter het verschil tussen opwek en verbruik, hoe groter de meerwaarde van uurprijzen ten opzichte van vaste prijzen. De uitzondering daarop is de situatie waarin verbruik en opwek perfect op elkaar zijn afgesteld. Tot slot kan het daarnaast natuurlijk zo zijn dat je nog een langlopend vast contract hebt met een hoge terugleververgoeding. De kans dat je opnieuw zo’n contract kunt afsluiten wanneer je huidige contract afloopt lijkt, gelet op de huidige aanbiedingen, echter nihil.