Energie besparen: welke apparaten doen ertoe?

Besparen op je energierekening: het lijkt er momenteel niet echt in te zitten. De prijs voor gas breekt de laatste maanden record na record. De koude winter en het daaropvolgende warme voorjaar hebben er mede voor gezorgd dat gas momenteel peperduur is. Dit klinkt door in de prijzen van vaste energiecontracten. Waar je twee maanden geleden je gasprijs nog vast kon zetten op pakweg 78 cent, is 95 cent inmiddels de norm geworden. En doordat we voorlopig nog wel een tijdje gas nodig hebben om stroom te kunnen produceren, is ook de stroomprijs bezig aan een opmars. We gaan dus ontegenzeggelijk een prijzige tijd tegemoet.

Wil je de schade beperkt houden, dan is het wellicht zaak wat zuiniger met je energie om te gaan. De goedkoopste energie blijft immers de energie die je niet gebruikt. Dat klinkt voor velen wellicht als een onmogelijkheid, want energie is nu eenmaal een basisbehoefte. Toch zijn er legio manieren om energie te besparen, zonder dat je hiervoor meteen je hele leven op de kop hoeft te zetten. Laten we eens uitzoeken welke apparaten in huis nou eigenlijk de grote boosdoeners zijn en welke mythes er bestaan rondom besparen op je energieverbruik. Mogelijk kun je meer energie besparen dan je denkt!

Wanneer je nog een gewone cv-ketel hebt en dus bijvoorbeeld geen warmtepomp, zal gas het grootste gedeelte van je energierekening bepalen. Volgens Milieu Centraal bestaat de energierekening van een gemiddeld huishouden voor iets minder dan tweederde uit gas en iets meer dan een derde uit stroom. Van al het gas dat je gebruikt, gaat ongeveer tachtig procent op aan het verwarmen van je woning. Daar valt dus de nodige winst te behalen.

Uit onderzoek van Klimaatstichting HIER blijkt dat Nederlanders de thermostaat gemiddeld op 20 graden Celsius zetten. Het feit dat inwoners van de provincie Flevoland 18,3 graden genoeg vinden, geeft aan dat dit niet per se nodig is. Een dikkere trui en warme sokken kunnen als alternatief fungeren en leveren daarmee een fikse energiebesparing op. De stelregel is namelijk: je verbruikt zo’n zeven procent minder gas bij elke graad die je je verwarming lager zet. 19 graden in plaats van 20 scheelt een doorsnee huishouden al zo’n 55 euro per jaar.

Dit zijn gratis manieren om per direct minder gas te gaan verbruiken. Afhankelijk van de situatie is het mogelijk ook een optie om te investeren in isolatie. Hoe minder warmte er het huis uitgaat, hoe minder je ook hoeft bij te stoken. Denk daarbij niet alleen aan dubbel glas of het isoleren van de spouwmuren. Ook een ogenschijnlijk simpele ingreep als het plaatsen van radiatorfolie achter je radiatoren kan een hoop schelen. Daarmee voorkom je dat de warmte die aan de achterzijde van de radiator vrijkomt via de buitenmuur de ruimte verlaat. Voor een paar tientjes ben je hiermee klaar en zorg je ervoor dat de warmte juist wordt gereflecteerd.

De overige twintig procent van je gasverbruik gaat op aan warm water, hoofdzakelijk douchen. De doorsnee Nederlander doucht negen minuten. Daarmee verbruik je gemiddeld 0,36 m3 gas. Stel dat je je dagelijkse douchebeurt inkort van negen naar vijf minuten en we rekenen met een prijs van 79 cent per m3 (volgens Milieu Centraal het gemiddelde), dan resulteert dit in een jaarlijkse besparing van zo’n 46 euro per gezinslid. Daarnaast kun je natuurlijk overwegen om net wat minder warm te douchen of is het wellicht een optie om een waterbesparende douchekop aan te schaffen.

Goed, gasverbruik zorgt dus zo’n 62 procent van je totale energierekening. Om hierop te besparen hoef je niet veel verder te kijken dan je verwarming en in mindere mate je douchegedrag. Maar hoe zit het nu met stroom?

Met het terugdringen van je stroomverbruik kun je aanzienlijk creatiever omgaan. Er zijn immers talloze apparaten in huis die stroom nodig hebben. Deze apparaten gebruik je heus niet de hele tijd, dus je kunt eenvoudigweg energie besparen door ze uit te zetten. Veel apparaten hebben bovendien een ecofunctie, denk maar aan je vaatwasser en je wasmachine. Op zo’n programma doen ze er doorgaans wat langer over, maar dat komt doordat ze dezelfde handeling uitvoeren op een lagere temperatuur. En warmte is dé factor die bepalend is voor de hoeveelheid energie die een apparaat verbruikt. Zo kan een wasbeurt op 30 graden de helft energiezuiniger zijn dan een 60 gradenprogramma.

Of je nu op gas, keramisch of op inductie kookt: het bereiden van jouw avondmaaltje kan waarschijnlijk een stuk efficiënter. Kook je bijvoorbeeld pasta of aardappelen? Waarom zou je je kookplaat dan energie laten slurpen tot het moment dat je de pan van het ‘vuur’ haalt? Wanneer het water eenmaal borrelt, blijft het nog makkelijk een aantal minuten doorkoken. Benut die ‘gratis energie’ en zet de kookplaat een paar minuten eerder uit. Je spaghetti wordt heus wel gaar!

Hetzelfde geldt voor de oven, maar dan andersom. Het duurt vaak wel tien minuten (en bij sommige ovens langer) om ‘m voor te verwarmen. Al die tijd verbruikt het apparaat energie, terwijl je je ovenschotel of je pizza allang in had kunnen doen. Ook op 100 of 120 graden bakt deze immers echt wel. En je kunt de oven bovendien ook makkelijk een paar minuten eerder uitzetten. Hij koelt immers dusdanig langzaam af, dat je gerecht nog gewoon doorgaart. Daardoor verbruikt je oven minder stroom en kun je ook nog eens eerder aan tafel!

Voor je kookplaat en je oven geldt natuurlijk dat je deze aanzet wanneer je ze nodig hebt om te koken. Het gros van de elektrische apparaten in je huis staat echter standaard aan, in standby-modus. Denk aan je tv, de bijbehorende tv-ontvanger, de radio, een speakersetje, maar bijvoorbeeld ook de espressoautomaat. Het écht uitzetten van deze apparaten levert je zeker geen honderden euro’s op, maar meerdere tientjes kun je op deze manier makkelijk besparen.

Dat brengt ons bij de vraag: welke apparaten ‘doen’ nou eigenlijk het meest als het op energieverbruik aankomt? Een interessante vraag die ook regelmatig op tafel komt wanneer het gaat over dynamische stroomprijzen bijvoorbeeld. “Ik ga toch niet m’n hele leven overhoop gooien zodat ik ‘s middags goedkope stroom kan gebruiken?”, is dan de tendens. Of: “Ik ga toch ‘s avonds niet in het donker zitten?”

Dat laatste is zeker niet nodig. Stel dat je iedere avond 5 LED-lampjes van 6 Watt 4 uur laat branden, dan verbruiken ze samen op jaarbasis dus een kleine 44 kilowattuur. Bij een stroomprijs van 25 cent komt dat neer op 11 euro per jaar. Daarmee zijn je lampen dus bepaald niet de energieslurpers (al is het wel ten zeerste aan te raden om je gloei- of halogeenlampen te vervangen voor LED-varianten).

De tv dan, zorgt die voor een hoge stroomrekening? Laten we weer even aan het rekenen slaan. Volgens Milieu Centraal gebruikt een tv bij vier ‘kijkuren’ per dag tussen de 40 en 85 kilowattuur per jaar. Een nieuwe kleine tv verbruikt vanzelfsprekend minder dan een oude grote. Rekenen we opnieuw met een stroomprijs van 25 cent, dan kost zo’n tv je dus tussen de 10 en 21 euro per jaar. Daarmee hebben we de boosdoener dus nog niet te pakken.

Dé grootverbruikers in huis zijn (Amerikaanse) koelkasten, wasdrogers, vaatwassers, wasmachines en elektrische kookplaten. De elektrische boiler – verreweg de grootste energieslurper – laten we even buiten beschouwing, want de meesten hebben nog een cv-ketel op gas. Binnen het zojuist genoemde rijtje is de koelkast wellicht een beetje een vreemde eend in de bijt: deze staat immers altijd aan. Bij de andere apparaten heb je zelf meer invloed op het verbruik.

Voor de wasmachine en de vaatwasser geldt eigenlijk hetzelfde devies: zet ze alleen aan wanneer ze écht vol zitten. Stel je zet je vaatwasser standaard elke dag aan, terwijl deze bijvoorbeeld maar voor tweederde gevuld is. Door ‘m alleen volledig vol aan te zetten, kun je daarmee op jaarbasis 122 wasbeurten besparen. Ter verduidelijking: de meest zuinige vaatwassers gebruiken met het Eco-programma per wasbeurt zo’n 0,75 kilowattuur, wat bij een stroomprijs van 25 cent per jaar uitkomt op een besparing van 23 euro. En een oudere vaatwasser gebruikt al gauw het dubbele of meer.

Dat waren dus de vaatwasser en de wasmachine. De kookplaat bespraken we eerder al. Dan hebben we nog over: de wasdroger. Zoals we al zeiden: warmte vereist veel energie en laat warmte nou het zijn wat een wasdroger nodig heeft. Daardoor zijn voornamelijk oudere drogers ware energieverslinders. Een droger met energielabel B verbruikt per beurt al gauw zo’n 2,65 kilowattuur. Dat betekent dus dat iedere droogbeurt je 66 cent kost. Bij twee droogbeurten per week zit je op jaarbasis dan al bijna op 70 euro.

Wil je echt gaan besparen, behandel de droger dan als een luxegoed. Dat betekent: gebruik ‘m alleen als het echt niet anders kan. We herhalen het nog maar eens: de goedkoopste energie is de energie die je niet gebruikt. Hang je was buiten en laat de wind en de zon het werk doen. Je was ruikt er vaak ook nog eens frisser door!

Zoveel stroom verbruiken jouw apparaten

Tot slot nog een belangrijke kanttekening: om op je energierekening te besparen, hoef je niet per definitie minder te gaan gebruiken. Je kunt er ook voor kiezen om je apparaten op slimmere momenten te gaan gebruiken. Het principe dat dit mogelijk maakt noemen we dynamische energietarieven. Je betaalt dan de inkoopprijs voor stroom en gas en die verschilt per uur in het geval van stroom en per dag als het aankomt op gas.

In de regel is het zo dat stroom ‘s middags aanzienlijk goedkoper is dan ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds. Er is dan namelijk minder vraag, omdat de meeste mensen aan het werk zijn en bovendien wordt er op die momenten de meeste duurzame (lees: wind- en zonne-)energie opgewekt. Ook in het weekend liggen de prijzen doorgaans lager dan doordeweeks, eveneens vanwege een verminderde vraag naar elektriciteit. Gebruik je dus de startuitstelfunctie en zet je bewust bijvoorbeeld je wasmachine, vaatwasser en droger op die goedkope momenten aan? Dan kun je besparen op je energierekening, zonder dat je daarvoor minder hoeft te verbruiken.