Het probleem van wisselvallige wind- en zonnestroom

“De zon en de wind zijn er niet altijd en soms zijn ze er juist in overvloed.” Met deze probleemstelling geeft presentatrice Marloes ten Kate het startsein voor deel 2 van de Zonneplan-minidocumentaire over slimme energie van Zonneplan. Waarom is dit een probleem? En wat is de link met de stelling dat we nog niet profiteren van al deze duurzaam opgewekte stroom? Op die vragen krijg je het antwoord in dit blog.

Het verhaal begint bij het Nederlandse elektriciteitsnetwerk. Of eigenlijk bij het wereldwijde netwerk, want overal loopt men in meer of mindere mate tegen hetzelfde probleem aan. Dat netwerk is ooit ingericht op het aanbod van stroom uit voorspelbare, regelbare en hoofdzakelijk fossiele bronnen. Stroom uit voornamelijk gas- en kolencentrales kwam samen op dit net en was altijd beschikbaar.

Wás altijd beschikbaar… Je voelt ‘m al aankomen: dat is aan het veranderen. Op het net komt immers stroom uit steeds meer diverse bronnen samen. Vooral wind- en zonnestroom zijn bezig aan een opmars, vanuit de noodzaak om de elektriciteitsmix te verduurzamen. Het totale aanbod op een bepaald moment van de dag wordt afgestemd op de vraag naar elektriciteit van alle huishoudens en bedrijven op dat moment.

Dit laatste wordt echter steeds lastiger. Waar we gewend waren dat we onze elektriciteitscentrales wat harder konden laten draaien als er veel vraag naar stroom is, gaat die vlieger bij groene energiebronnen niet op. We kunnen de zon niet harder laten schijnen of de wind harder laten waaien. Uitzetten gaat daarentegen weer een stuk sneller en eenvoudiger dan bij traditionele gas- en kolencentrales. De vraag is echter of we dat moeten willen. We gooien op die manier immers goedkope en groene stroom weg, zo vertelt onze business developer Glenn in onderstaand fragment uit onze minidocumentaire:

Toch gebeurt dit nu wel al. Met name tijdens middaguren komt het regelmatig voor dat alle Nederlandse windmolens en zonnepanelen zoveel stroom opwekken dat het elektriciteitsnet het niet aankan. Met andere woorden: het aanbod van groene stroom is op die momenten groter dan de totale vraag naar elektriciteit. Het net kan al die wind- en zonnestroom niet kwijt en om schade te voorkomen worden wind- en zonneparken, maar ook omvormers van huishoudens die op dat moment stroom aan het net leveren, afgeschaald of zelfs uitgeschakeld.

Opmerkelijk genoeg is ‘s avonds en in de vroege ochtend vaak het tegenovergestelde het geval. Dan kent de vraag naar stroom vanuit Nederlandse huishoudens zijn piek: men komt thuis uit werk, gaat (elektrisch) koken en zet daarna gauw de vaatwasser en wasmachine aan. Wie een elektrische auto heeft laadt deze bovendien vaak ‘s avonds op, zodat de accu de volgende ochtend weer vol zit. Tegelijkertijd is er tijdens deze uren juist relatief weinig aanbod van hernieuwbare energiebronnen. De zon is al (of ‘s ochtends nog) onder, terwijl ook de wind overdag doorgaans harder waait dan ‘s avonds.

Kortom: we gebruiken het meeste stroom op de momenten dat er het minste aanbod uit de zon en de wind is. Daardoor benutten we de hernieuwbare bronnen die overdag beschikbaar zijn lang niet optimaal. Zonde, want we vertragen daarmee niet alleen de energietransitie, maar missen ook een uitgelezen kans om energiekosten te besparen. Stroom uit zon en wind is namelijk aanzienlijk goedkoper dan gas- en kolengestookte stroom.

Dit probleem wil Zonneplan met slimme energie oplossen. Hoe precies? Dat lees je hier binnenkort! Alvast benieuwd? Bekijk dan de gehele minidocumentaire op de Zonneplan Energie-website!